Stres to zjawisko nieodłącznie związane z życiem codziennym, w tym także z zawodowym.  Szacuje się, że stresu różnego nasilenia i częstotliwości doświadcza około 80% osób czynnych zawodowo.

A należy mieć świadomość, że długotrwały stres negatywnie wpływa na nasze zdrowie i funkcjonowanie, także na wykonywanie obowiązków. To z kolei przekłada się bezpośrednio działanie organizacji.

Państwowa Inspekcja Pracy definiuje stres w miejscu pracy jako dyskomfort psychiczny, odczuwany zarówno przez Pracowników, jak i przez Pracodawców, który dotyczy warunków i wymagań pracy, które w danej sytuacji przekraczają ich możliwości.

Chcąc przeciwdziałać takim sytuacjom, należy mieć przede wszystkim świadomość tego, co jest przyczyną stresu w środowisku pracy.

 

Czynniki stresogenne w miejscu pracy

Ogólnie czynniki stresogenne można podzielić na te o podłożu fizycznym, i te o charakterze psychospołeczne.

Bodźce fizyczne wywołujące stres stosunkowo łatwo jest zaobserwować patrząc na stanowisko i charakter pracy. Można wymienić: hałas, złe oświetlenie, uciążliwe zapachy, niewłaściwą temperaturę (zbyt niską lub zbyt wysoką), a także fakt pracy z substancji łatwopalnymi, wybuchowymi, drażniącymi, żrącymi czy trującymi, a więc takimi, które postrzegamy jako niebezpieczne dla zdrowia, czy nawet życia.

Pamiętaj! Zadbaj o Pracownika, zapewniając mu odpowiednie warunki i ergonomię stanowiska pracy.

Bodźce psychospołeczne wywołujące stres to kategoria zdecydowanie bardziej rozbudowana. Należy zwrócić uwagę na szereg czynników, które za Państwową Inspekcją Pracy, można podzielić następująco:

 

Przeciążenie ilościowe pracy

Jedną z głównych przyczyn stresu odczuwanego w pracy jest zbyt wiele obowiązków, zarówno w wymiarze czasowym, jak i fizycznym (gdy powierzone zadania przekraczają możliwości fizyczne). Szybkie tempo, praca w pośpiechu i permanentnie odczuwany brak czasu generują stres. Niemożność wykonania wszystkich zadań w godzinach pracy przekłada się na nadgodziny czy zabieranie ich do domu, co również odbija się na Pracowniku.

Stresujące są także sytuacje częstych zmian w planie pracy czy zaskakiwania wciąż nowymi zadaniami, do których Pracownik nie ma czasu się wdrożyć, a przez które nie może zaplanować swojej pracy.  

Pamiętaj! Zadania dla Pracownika powinny być realne do wykonania w godzinach pracy, a także przekazywane z wyprzedzeniem, pozwalającym mu zaplanować działania i przygotować się do ich realizacji.

Przeciążenie jakościowe pracą

Powierzona praca może obciążać nie tylko swoją ilością, ale także charakterem. Duża odpowiedzialność spoczywająca na Pracowniku, zarówno za realizację zadań, ale też za ludzi czy mienie, powoduje stres. Podobnie, jak konieczność stałego podejmowania decyzji o znacznych możliwych konsekwencjach.

Tak jak powodem stresu jest powierzenie Pracownikowi zbyt wielu zadań, tak i trudność zadania przekraczająca jego możliwości w zakresie posiadanej wiedzy i doświadczenia wywoła negatywną reakcję.

Pamiętaj! Dopasuj zadania do kompetencji i doświadczenia Pracownika. Zapewnij mu wsparcie w podejmowanych aktywnościach. 

Niedociążenie jakościowe pracą

Co może niektórych zaskoczyć, także praca poniżej kwalifikacji jest przyczyną stresu. Może go generować długotrwałe wykonywanie prostych, powtarzalnych, monotonnych czynności, co do których Pracownik ma świadomość, że są znacznie poniżej jego kompetencji.

Pamiętaj! W pełni wykorzystuj potencjał swoich Pracowników.

Ograniczony zakres kontroli nad pracą

Czynniki stresogenne w tym zakresie są ściśle związane z funkcjonowaniem organizacji. Powodem stresu będzie nieznajomość bądź niezrozumienie dla strategii firmy, a co za tym idzie realizowanych celów.

W szczególności stresujące jest, jeśli Pracownik nie wie, jaki jest cel wykonywanego przez niego zadania, a także gdy nie ma informacji zwrotnej odnośnie efektów swojej pracy. Wtedy czuje się jak trybik w maszynie, który nie ma kontroli nad sytuacją wokół niego.

Wśród innych czynników można wymienić:

– brak wpływu na sposób wykonywania pracy, w tym sztywne godziny pracy, brak elastyczności, brak możliwości przerw w pracy

– pracę pod presją innych osób

– nieustanne zmiany zasad i warunków pracy

Pamiętaj! Pracownik musi rozumieć strategię i plany firmy – opowiedz mu o nich. Ustal jasne i przejrzyste zasady, jakie obowiązują w firmie. Nie zapominaj o informacji zwrotnej dla Pracownika.

Niejasność pełnionej roli zawodowej

Przyczyną stresu jest brak wiedzy Pracownika na temat stanowiska jakie obejmuje – w tym odnośnie zakresu odpowiedzialności, obowiązków i sposobu ich realizacji.

Pamiętaj! Zadbaj o to, aby Pracownicy przeszli odpowiednie wdrożenie do powierzanych im obowiązków i mogli liczyć na szkolenia. Dzięki temu będą mogli lepiej i bez niepotrzebnego stresu realizować swoje zadania.

 

Konflikt roli zawodowej

Z tego rodzaju stresogennym konfliktem mamy do czynienia, gdy zajmowane stanowisko ma niski prestiż społeczny, a przy tym brak jest możliwości awansu, podwyżki czy dalszego rozwoju zawodowego.

Konflikt może wystąpić również, jeśli Pracownik zmuszony jest do współpracy z wieloma stronami, od których otrzymuje niespójne wymagania i oceny – np. sprzeczności między przełożonymi, współpracownikami, a także klientami.

Wśród tych czynników należy także wymienić te, które wpływają na życie pozazawodowe, takie jak: nadgodziny, częste wyjazdy służbowe czy ciągła dyspozycyjność.

Pamiętaj! Zapewnij Pracownikowi możliwość rozwoju i zadbaj o odpowiedni poziom komunikacji w firmie – jasne zasady przepływu informacji i decyzyjności to podstawa. Pamiętaj o work-life balance.

Brak wsparcia ze strony współpracowników i/lub przełożonych

W tym miejscu można wskazać wszystkie czynniki związane z relacjami interpersonalnymi w miejscu pracy. Silne współzawodnictwo, konflikty między współpracownikami, brak wsparcia z ich strony, osamotnienie wynikające np. z pojedynczego stanowiska pracy, utrudniony kontakt z przełożonymi – wszystko to może powodować stres.

Podobnie jak wszystkie akty dyskryminacji z jakimi mamy do czynienia w miejscu pracy. A także w skrajnych przypadkach należy powiedzieć o przemocy psychicznej ze strony współpracowników lub przełożonych, w postaci poniżania, zastraszania, czy eliminowania z zespołu lub przemocy fizycznej.

Pamiętaj! Zadbaj o przyjazne relacje w zespole, nie buduj atmosfery rywalizacji, ale współpracy i poszanowania wzajemnej pracy i czasu. Zadbaj o nieformalne kontakty między Pracownikami, np. zapewniając im wygodne miejsce do spędzenia przerwy i rozmowy, dzięki czemu zintegrują się i lepiej poznają.